Staat van het Onderwijs laat noodzaak kinderrechteneducatie zien
De Onderwijsinspectie heeft op 10 april de jaarlijkse Staat van het Onderwijs van 2019 overhandigd aan minister Slob voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media en minister van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De Onderwijsinspectie constateert onder meer dat Nederlandse 14-jarigen minder burgerschapskennis en -vaardigheden hebben dan leerlingen in vergelijkbare landen. Defence for Children vindt dit zorgelijk en pleit voor een duidelijke burgerschapsopdracht waarin kinder- en mensenrechten centraal staan.
Kennis en vaardigheden burgerschap blijven achter
Burgerschapsonderwijs wordt door de Onderwijsinspectie als een belangrijk thema gezien. Het valt onder een van de kerntaken van het onderwijs, namelijk het bevorderen van betrokkenheid bij de samenleving (socialisatie). Leerlingen steunen in meerderheid democratische opvattingen over burgerschap, waarbij het respecteren van verschil in opvattingen voor de meesten een belangrijk aspect is, zo blijkt uit de Staat van het Onderwijs. Kennis over de manier waarop de samenleving ‘in elkaar zit’ en hoe de democratie ‘werkt’, blijft echter achter bij landen om ons heen, aldus de Onderwijsinspectie.
Wetsvoorstel verduidelijking burgerschapsopdracht
Dat het burgerschapsonderwijs voor verbetering vatbaar is, wordt vanuit het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap al langere tijd onderschreven. Zo is er een ‘Wetsvoorstel verduidelijking burgerschapsopdracht in het funderend onderwijs’ opgesteld. Defence for Children maakt onderdeel uit van het Platform Mensenrechteneducatie dat reageerde op het wetsvoorstel. Het stemt positief dat, na een lange tijd van stilstand, nu eindelijk alle kinderen in Nederland serieus over (hun) mensenrechten zullen worden onderwezen. Toch ziet het Platform ruimte voor verbetering. Zo zou een expliciete verwijzing naar het VN-Kinderrechtenverdrag verduidelijken dat kinderen het recht hebben om te participeren en gehoord te worden in zaken die hen aangaan. In de Memorie van Toelichting is daarvoor nu te weinig aandacht: er wordt gesproken over kinderen die moeten ‘worden opgeleid’ om later in ‘onze samenleving’ te kunnen meedoen. Daarmee lijkt de Memorie van Toelichting uit te gaan van de onjuiste veronderstelling dat kinderen nog geen volwaardige burgers zouden zijn, aldus het Platform. Wat het Platform betreft zou de Memorie van Toelichting duidelijker moeten maken dat kinderen dragers zijn van rechten, als deelnemers aan onze samenleving.
Curriculumherziening
Parallel aan de totstandkoming van dit wetsvoorstel wordt (onder de naam Curriculum.nu) momenteel ook het curriculum herzien, waaronder het burgerschapsonderwijs. Het wetsvoorstel stelt terecht dat de beoogde doelstellingen herkenbaar moeten zijn in de kerndoelen en eindtermen van het primair en voortgezet onderwijs: de loutere invoering van een nieuwe wet is niet afdoende om het burgerschapsonderwijs te verbeteren. Het Platform Mensenrechteneducatie uit echter zorgen in dit kader. Het Platform heeft de opbrengsten van de eerste en tweede sessie van het ontwikkelteam Burgerschap bestudeerd en is hierover beide malen met het betreffende ontwikkelteam in gesprek gegaan. Tot haar spijt moet het Platform constateren dat de aandacht voor de democratische rechtsstaat en kinder- en mensenrechten nog te weinig expliciet is gemaakt. Het Platform acht het van groot belang dat binnen (de ontwikkeling van) het thema Burgerschap in het kader van Curriculum.nu, daar explicieter aandacht aan wordt besteed.
Kinderrechteneducatie
Defence for Children vindt het zorgelijk dat de kennis en vaardigheden op het gebied van burgerschap in Nederland achterblijven in vergelijking met andere landen. De kinderrechtenorganisatie juicht de wettelijke verduidelijking van de burgerschapsopdracht en herziening van het curriculum dan ook toe, maar roept de minister en ontwikkelteams met klem op om de aanbevelingen van het Platform Mesenrechteneducatie hierin op te volgen. Volgens Defence for Children zouden kinder- en mensenrechten centraal moeten staan in het burgerschapsonderwijs.