Achtergrond
Ongedocumenteerde kinderen zijn kinderen die geen geldige verblijfsstatus in Nederland hebben. In de volksmond worden deze kinderen ook weleens ‘illegaal’ genoemd. Deze term is echter stigmatiserend en kwetsend. Volgens de meest recente schatting ligt het aantal ongedocumenteerden voor de periode 2017 - 2018 tussen de 23.00 en 58.00 mensen. Hieronder vallen ook veel gezinnen met kinderen.
In 2014 heeft een onderzoeksgroep van Defence for Children, het lectoraat Innovatieve Maatschappelijke Dienstverlening van de Hogeschool Utrecht en de Stichting Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt, de woon- en leefsituatie van ongedocumenteerde kinderen in Utrecht, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag onderzocht. Uit het door hen opgestelde rapport Kinderen buiten beeld. Een onderzoek naar de woon- en leefsituatie van ongedocumenteerde kinderen blijkt dat kinderen zonder verblijfsstatus opgroeien in gezinnen met een gering inkomen, vaak slecht gehuisvest zijn en regelmatig onder grote psychische druk staan.
Kinderen zonder geldige verblijfsstatus kennen veel angst. Ze kunnen met hun gezin worden opgepakt en gedwongen om Nederland te verlaten en terug te keren naar hun land van herkomst. Indien zij weigeren om hieraan hun medewerking te verlenen, kunnen ze door de vreemdelingenpolitie in bewaring worden geplaatst. Illegaal verblijf is niet strafbaar, maar strafbaarstelling staat wel regelmatig op de politieke agenda. Omdat uitzetting dreigt en ongedocumenteerde kinderen veel minder rechten hebben dan kinderen met een verblijfsstatus, leven deze kinderen voortdurend met onzekerheden en angst.
Iedereen - ongeacht of iemand in het bezit is van een verblijfsvergunning of niet - heeft het recht om met respect behandeld te worden. Het VN-Kinderrechtenverdrag is nagenoeg wereldwijd geratificeerd, met als enige uitzondering de Verenigde Staten. De 196 verdragsstaten, waaronder Nederland, moeten de in het Verdrag opgenomen kinderrechten respecteren, beschermen en verwezenlijken. Volgens het Kinderrechtenverdrag is een kind ieder persoon jonger dan achttien jaar. Het Kinderrechtenverdrag geldt voor alle kinderen onder de rechtsmacht van Nederland. Dat betekent dat ongedocumenteerde kinderen op dezelfde manier als alle andere kinderen in Nederland aanspraak kunnen maken op de in het Kinderrechtenverdrag opgenomen rechten. Deze rechten moeten ze helaas wel claimen, want vaak komt het niet vanzelf goed.
Het is ook belangrijk te weten dat het tot op heden voor kinderen in Nederland niet mogelijk is om een klacht in te dienen bij het VN-Kinderrechtencomité wanneer Nederland zich niet aan de afspraken in het Verdrag houdt. Dit komt omdat Nederland het derde Facultatief Protocol bij het Kinderrechtenverdrag nog niet geratificeerd heeft. Desondanks is het de plicht van de Staat om de rechten van kinderen zo goed mogelijk te eerbiedigen en te waarborgen. De vraag of, en in hoeverre, bepalingen uit het Kinderrechtenverdrag rechtstreeks doorwerken in de Nederlandse rechtsorde, is nog niet eenduidig beantwoord.
