Weglopers in de zorg

De uitdaging

Regelmatig lopen jongeren weg uit jeugdhulpinstellingen of keren niet terug na verlof. Hieronder bevinden zich ook slachtoffers van seksuele uitbuiting. Zij lopen het risico opnieuw slachtoffer te worden van mensenhandelaren. Ook jongeren die nog niet eerder in aanraking kwamen met mensenhandelaren, lopen mogelijk bij het weglopen uit een jeugdhulpinstelling risico om slachtoffer te worden van seksuele uitbuiting. Alhoewel de afgelopen jaren de aandacht voor de risico’s van vermissingen uit de (gesloten) jeugdhulpinstellingen is toegenomen, is toch nog onvoldoende bekend wat de stand van zaken is. Vermissingen zijn ook een grote zorg bij alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV-ers) die in Nederland worden opgevangen. In 2016 zijn 30 van de 60 AMV-ers uit de beschermde opvang verdwenen, uit andere opvanglocaties van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) verdwenen in 2016 circa 260 kinderen.

Het programma 'Weglopers in de zorg' is onderdeel van Systemic Change dat wordt uitgevoerd door Defence for Children - ECPAT, Terre des Hommes, en Centrum tegen Kinderhandel en Mensenhandel. De looptijd is augustus 2017 - juli 2019.

Wat doen we?

We onderzoeken wat er de afgelopen jaren gedaan is om het weglopen van kwetsbare kinderen in de zorg te voorkomen, weglopers terug te vinden en te voorkomen dat zij (herhaald) weglopen. Hiervoor gaan we in gesprek met betrokken professionals en houden we focusgroepen met jongeren in gesloten instellingen. We richten ons in dit onderzoek op meisjes waarbij er signalen zijn dat ze slachtoffer zijn van uitbuiting. Daarbij kijken we naar de verschillende doelgroepen van kwetsbare kinderen, namelijk Nederlandse jongeren, jongeren uit andere EU-landen en jongeren uit derde landen. Door de vergelijking willen we lacunes in de zorg- en beschermingsbehoeftes van slachtoffers bloot leggen. De hieruit voortgekomen aanbevelingen dragen eraan bij weglopers in de zorg te voorkomen en te voorkomen dat zij (opnieuw) slachtoffer worden van mensenhandel.

Resultaten

Naar aanleiding van verontrustende berichtgeving over verdwijningen van kinderen, zijn aanbevelingen gedaan door onder andere Inspectie Jeugdzorg, de Ombudsman en de Commissie Azough.

ANALYSE; De reeds gedane aanbevelingen en de opvolging hiervan worden geanalyseerd.
LOBBY: met de resultaten uit de analyse wordt doelgericht gelobbyd. lobby in op de punten die nodig zijn om weglopers in de zorg te voorkomen met het doel dat de weglopers opnieuw slachtoffer worden van mensenhandel.
IMPLEMENTATIE: eerder gedane aanbevelingen worden duurzamer gemaakt door ze opnieuw te bekijken en de naleving ervan onder de loep te nemen. We willen voorkomen dat rapporten op de plank blijven liggen terwijl ze zinnige aanwijzingen hebben voor de praktijk.
VISIE: meisjes met wegloopervaringen geven hun visie: wat waren redenen voor jou om weg te lopen, wat had kunnen voorkomen dat zij (herhaald) wegliepen en hoe had daarop moeten worden gereageerd.

Quickscan en praatplaat

Jeugdhulpinstellingen slagen er niet in om te voorkomen dat jongeren, die slachtoffer zijn van seksuele uitbuiting, weglopen. Dat blijkt uit de quickscan 'Minderjarige slachtoffers van seksuele uitbuiting die weglopen uit de instelling. Oorzaken, voorkomen en terugvinden' van juli 2019. Naar schatting verdwijnen jaarlijks negentig meisjes met een loverboy-achtergrond uit gesloten instellingen. De aanpak van instellingen en de politie bij verdwijningen van (vermoedelijke) slachtoffers van seksuele uitbuiting uit jeugdinstellingen is vergeleken met aanbevelingen van de Ombudsman (2013) en Commissie Azough (2014) om weglopen uit de zorg aan te pakken. De meeste hiervan verdienen nog opvolging.

Lees meer in de quickscan en praatplaat

Impact

De zorg en bescherming van deze groep kwetsbare jongeren in instellingen die te maken hebben gehad met seksuele uitbuiting is verbeterd.

Beleidsmakers en besluitvormers op landelijk en lokaal niveau, professionals bij jeugdhulpinstellingen en toezichthouders zijn geïnformeerd over te nemen stappen ter verbetering van de zorg.
Het aantal (mogelijke) minderjarige slachtoffers van mensenhandel in de zorg die weglopen is gedaald.
Jeugdhulpverleners reageren adequaat als minderjarige slachtoffers van seksuele uitbuiting weglopen en voorkomen herhaling.

Samenwerking

'Weglopers in de zorg' is onderdeel van het programma Systemic Change. Dit programma heeft tot doel seksuele uitbuiting van kinderen in Nederland te bestrijden. Defence for Children - ECPAT, Terre des Hommes en het Centrum tegen Kinderhandel en Mensenhandel (CKM) voeren het programma uit.

Financiering

De Nationale Postcode Loterij, Adessium Foundation en Stichting Janivo ondersteunen het programma Systemic Change. Defence for Children - ECPAT levert een eigen financiële bijdrage.

Stephanie, 16 jaar

Stephanie, een licht verstandelijk beperkt meisje met gedragsproblematiek, verblijft in een gesloten jeugdzorginstelling. Ze mag in het weekend met verlof naar haar moeder. Via Facebook heeft ze contact met een jongen die haar overhaalt bij hem te komen. Na het weekend keert Stephanie niet terug naar de instelling en gaat naar de jongen toe. Die bespreekt met een vriend het plan om haar in prostitutie te brengen. Ze maken foto's van haar en plaatsen een online advertentie. De politie vindt de advertentie verdacht en maakt een nep-afspraak. Ze raken het meisje echter kwijt. Na drie weken wordt ze via een nieuwe seksadvertentie teruggevonden.